در آستانه برگزاری مراسم عاشورا، طالبان برای شیعیان افغانستان محدودیت‌های جدید صادر کردند. این محدودیت‌ها از برگزاری مراسم در مکان‌های مشخص تا منع برافراشتن پرچم، پخش مرثیه‌خوانی از بلندگو، منع تجمعات خیابانی و حتی منع ورود افراد غیرشیعه به مکان‌های مذهبی را دربر می‌گیرد.

 کمیته دینی و فرهنگی طالبان در نامه‌ای دو صفحه‌ای، که به همه مساجد و تکیه‌خانه‌ها در سراسر افغانستان فرستاد، در قیاس با سال‌های گذشته قواعد سختگیرانه‌تری درمورد برگزاری مراسم مذهبی شیعیان در روزهای ماه محرم اعمال کرده‌ است. در ابتدای این نامه تاکید شده‌ است که جز مکان‌های مشخص‌شده از سوی کمیته دینی و فرهنگی طالبان، دیگر تکیه‌خانه‌ها و مساجد اجازه برگزاری مراسم محرم را ندارند. در ادامه آمده است که تکیه‌خانه‌های مستقر در مناطقی که شیعیان اکثریت جمعیت را ندارند، اجازه نصب پرچم، استفاده از بلندگو و نصب دروازه‌های تزئین‌شده با پرچم و شعار ممنوع است.

her.jpg

در بخش دیگر این نامه آمده است که فهرست مشخصات و بیانیه‌های همه سخنرانان تکیه‌خانه‌ها باید قبل از سخنرانی در اختیار کمیته  دینی و فرهنگی طالبان قرار گیرد.

طالبان براساس روایت سختگیرانه و متعصبانه از اسلام، مذهب شیعه را نه‌تنها به رسمیت نمی‌شناسند که بسیاری از مقام‌های طالبان آن را رافضی و گمراه‌کننده می‌خوانند. به همین دلیل باور غالب در میان طالبان این است که شیعیان در افغانستان درواقع پیروان سیاست کشورهای بیگانه به‌ویژه جمهوری اسلامی ایران‌اند. در بخشی از دستورهای جدید طالبان برای محدود کردن مراسم محرم نیز تاکید شده است: «از استفاده واژه‌ها، تصویرهای و شعارهای سیاسی و مربوط به کشورهای بیگانه در پرچم‌ها و بنرها جدا خودداری شود.»

در همین حال احمدالله متقی، رییس اداره اطلاعات و فرهنگ طالبان در هرات، در نشستی با روحانیون شیعه به آنان دستور داد که از «بدعت‌های سیاسی و خارجی» در مراسم عاشورا خودداری کنند. این مقام طالبان مقصودش از بدعت‌های سیاسی و خارجی را توضیح نداد و گفت روحانیون این موضوع را می‌دانند. متقی مدعی شد که در مراسم عاشورا در افغانستان بدعت‌هایی وجود دارند که در قرآن نیامده است. او خطاب به روحانیون شیعه گفت که در برگزاری مراسم عاشورا از «قوانین نافذ امارت اسلامی» پیروی کنند.

برخی از نکات ذکر‌شده در این دستورها در سال گذشته نیز بر تکیه‌خانه‌ها و مکان‌های مذهبی شیعیان اعمال شده بود اما برخی دیگر جدیدند و نشان از وضع محدودیت‌های بیشتر بر شیعیان و مراسم محرم دارند. طالبان در دستور جدید گشت‌زنی عزاداران محرم با خودرو در جاده‌ها، تجمع‌های خیابانی، توزیع نذر و خیرات در جاده‌ها و پخش مرثیه‌ها فراتراز محدوده مشخص‌شده برای تکیه‌خانه‌ها را منع کرده‌اند. 

نکته جدید دیگر در این دستور منع ورود افراد غیر شیعه به تکیه‌خانه‌ها و مکان‌های مذهبی شیعیان است. در این دستور طالبان تاکید کرده‌اند: «هیچ‌کس از اهل سنت نباید در مراسم مذهبی در تکیه‌خانه‌ها دعوت شوند.»

این در حالی است که در سال‌های گذشته همه مقام‌های دولتی به شمول رییس‌جمهوری و اعضای کابینه، اعم از سنی و شیع، در روز عاشورا در یک مراسم مذهبی رسمی شرکت می‌کردند. این حرکت بیشتر یک برخورد سیاسی با  تنوع مذهبی در افغانستان بود تا نشان‌دهنده تفاهم و پذیرش میان اهل سنت و شیعیان. در بسیاری از مناطق افغانستان که جمعیت اهل سنت و شیعیان برابر است، برخی از اهل سنت نیز در روز عاشورا به تکیه‌خانه‌ها می‌روند و یا در خانه‌ها سفره‌های نذری و خیرات برپا می‌کنند.

اما در سه سال گذشته طالبان با وضع محدودیت‌ بر مراسم عزاداری شیعیان و حتی منع ورود افراد غیرشیعه به این مراسم، آن را بیشتر به معیادگاه مبارزه شیعیان برای حفظ هویت مذهبی و اعتقادات دینی‌شان بدل کرده‌اند و دامنه اختلافات میان اهالی دو مذهب گسترش یافته است. 

طالبان در این دستور جدید محدودیت‌های مشخص‌تری را بر اجرای مراسم عزاداری محرم در کابل، که شیعیان بسیاری در آنجا زندگی می‌کنند، وضع کرده‌اند. در این دستور راهپیمایی از اطراف و اکناف شهر به مقصد زیارت ابوالفضل در نزدیکی ارگ، که مقر حاکمیت طالبان است، ممنوع شده‌ است. همچنان اجرای مراسم مذهبی در روزهای محرم تنها به روزهای هفتم تا دهم محرم محدود شده و تنها در سه ناحیه شهری، که بیشترین جمعیت شیعیان در آن زندگی می‌کنند، اجازه برگزاری مراسم در تکیه‌خانه‌ها داده شده‌ است.

طالبان در روزهای گذشته در برخی از شهرها با پایین آوردن پرچم‌ها و شعارهای عاشورایی سبب برانگیختن خشم شیعیان شدند. در برخی مناطق، ازجمله هرات و کابل، مردم در واکنش به این عملکرد طالبان با شعار «لبیک یا حسین» راهپیمایی کردند و تلاش کردند تا پرچم‌هایشان را دوباره نصب کنند.

با این حال طالبان با استفاده از فشار و زور نظامی در سال گذشته نیز تلاش کردند تا برگزاری مراسم محرم را در افغانستان به حاشیه ببرند و از سرکوب معترضان نیز فروگذار نکردند.